LAMA RAACIN RAADKII RAAGE OOMAAR IYO MAXAMED CABDILLAHI Aniga argtideydu waa BBC wey lumisay dhexdhexaadnimadii iyo waliba kalsoonidii shacbiga soomalidu u hayey idaacadan, intii uu qeybta afka-soomaliga horjoogaha uu u noqday wiilka la yiraahado Yusuf Garaad. Sida aan ka warqabno waxay aheyd waqtigii mustacmarka markii la furay laanta af-soomaliga, ee idaacada BBC, waqtigaas oo shacbiga soomalidu baahi weyn u qabay waraabahin casri ah, oo tayo leh, oo bedasha qaab kii war isugu gudbin ee qadiimiga ahaa, ee shacbiga soomalidu adeegsan jireen waayo badan, mid kaas oo ahaa mid maxali aha, ama local ahaa, oo ay beel ama degmo kaligeed ay iyadu iska war qabtay, dhib iyo waqti badana ay ku qaadan jirtay in ay degmo, degmo kale oo daris la ah ay warkeeda helaan, ama warkooda u gubiyaan, iskaba daa caalamka ay ku nool yihiin in la socdaan aqoonta iyo horumarka ku soo kordha, ama ka jiraa markaas " Warbaa ugu gaajo kulul". BBC waxaa markaa magceeda la raaciyey oo lagu daray laanta SOOMALIGA, ereygaa soomali wuu waxuu mujinayaa, inuu yahay mid lagu soo hirto, oo dadka u dhaxeeya, lagagana baxay qoqobkii iyo degmo- degmadii, waxaa xusid mudan in halkan laga sheego, in taariikhda lagu arkay magacyo iyo dhacdooyin hore, oo sifada ama ereyga soomali la raaciyey, oo ummada soomalida xushmo iyo qadarin ay u hayeen, ilaa maantana u hayaan, sida Sheekh-soomaali, war-soomali side, calanka-soomalida, safaarada -soomalida, dhaqanka-soomalida, markaad magacaydaa maqasho, waxaa markaba maskaxdaadu kuu sawireysaa in ay yihiin hanti ummada soomaliyeed ka dhaxeysa, oo ay u siman yihiin, waajibna ay tahay in wixii sifo soomali ah wata, aan cidna lagu wax yeeleyn, cidna si xaqdaro ah lagu gacan siin, balse qofkii xumaan iyo xaqdaro wataa, uu magaciisa muujiyo oo uu ku shaqeysto, waxaa markaa ila quman in la yiraa BBC- laanta Yusuf Garaad. Yusuf Garaad intuu hayey xilka laanta wax uu lumiyey tayadii, sumacadii, kalsoonidii shacbigu ay ku qabeen xaqiiqada wararka iyo barnaamjiyada ay idaacadu baahiso. Ujeedadeydu ma ahan in aan xag-xagto Yusuf, lakiin waxaa muhiim ah in la muujiyo maamul xumada iyo sharaf dhaca uu u geeystay laanta, intuu uu masuulka ugu sareeya u ka ahaa.Waqti fiican idaacadu way soo martay, oo shacbigu aad u xiiseyn jiray, hormarka aqoonta shaqaalaheeda iyo farsamaduba ay aad u korayeen, wey soo martay, lakiin taas waqtigeedii waa dhamaatay, oo balaayo ayey gacata u gashay, kuwaas oo aan laheyn xirfad saxaafadeed, lakiin ku mashquulsan waxyeelo iyo colaado qabiil Maanta oo shacabiga soomalidu ku jiro xaalad aad u qalfsan, oo uu mahlikeeyey ama ay la dageen, colaado iyo dagaalo qabiil, is-necbaysi isreed, been, borbogaan,dulmi, dhac, boob, baro kicin iyo xasuuq aan loo aabo yeelin, oo aan hore loogu arkin taariikhada soomalida. Waa maanta oo kale maalinta ay soomalidu ku halqbasan jireen "YAA MAALI JIRAY" waa maalintii loo baahan jiray, ama loo baxasan jiray, waxii garasho leh, aqoon leh,diin leh, daacadnimo leh, dad u dhaxeyn iyo dadaalba leh, rag iyo dumarba in ay u kacaan sidii loo dabo qaban lahaa, ama loo badbaadin lahaa hambada ka soo hartay xasuuqa iyo dulmiga, ama looga hor tagi lahaa in khasaaraha iyo burburku aanu ku baabin ummadada oo dhan idilkeed. Warbaahintu waa aalada ugu horeeysa ee la adeegsan karo, sidii loo wacyi galin lahaa ummadda, isla markaana looga fidin lahaa fariimo iyo dhawaaqyo nabdeed, oo dadka quluubtooda iyo qalbigooda isu soo jiida.Macal asaf taas badalkeeda idaacada bbc iyo hogaankeeda Yusuf Garaad ilaahay midaas ma tusin, lakiin waxay kow ka noqdeen colaada iyo dagaalada ka socda dalkii soomaliya waayo la oran jiray, idaacada iyo Yusuf Garaad waxay ka mid noqdeen oo ku milmeen dagaalada iyo isbaheysiyada qabiileed ee dagaalada ka wada dalka, waxay bilaabeen baahinta dhawaaqyo iyo dhiilooyin colaadeed, been iyo cadaalad la'aan bulshada soomaliyeed dhexdeeda, iyadoo la adeegsanaayo magacii iyo muunadii wacneyd ee dadka ka dhaxeysay, ee aheyd BBC laanta afka-soomaliga, taas oo maanta noqtay BBC laanta Yusuf Garaad iyo ciidankiisa.Waxaa XOOLO ILAAH NINKUU SIINAYO, MARKA HORE DADKII DHAQAN LAHAA BUU SIIYAA Yusuf Garaad si uu u fuliyo ujeedooyinkiisa guracan, isla markaana idaacadu u noqto mid isbahaysi qabiileed iyo dano shaqsiyaad u adeegta, wax uu ka takhalusay markuu xilka la wareegay, dhamaan shaqaalihii aqoonta iyo waayo argnimada dheer u lahaa shaqada suxufino, isla markaana ka madhnaan caadifada qabiil, kana koobnaa dhamaan beelaha soomaliyeed, waxay ahaayeen shaqsiyaad damiir leh, waayo argnimo aqooneed leh, isla markaana ahaa ruug cadaayo mudo ku soo dhex jiray hawsha warbaahinta, waxay ahaayeen shaqsiyaad ka xishoonaya in ay si raqiis ah u adeegaan ama ay been iyo ku tiri ku teen ummadda dhexdeeda ku faafiyaan. Goormaa kugu danbeeysay codkooda wariyeyaashii qiimaha iyo qaayaha, laanta u yeelay sida , Maxamed-Rahiid, Dalmar, Ducaale, Maxamuud Xasan, Siciid Farax iyo kuwo kaloo badan, oo aad wax uga qabtay kordhinta tayda iyo dhexdhexaadnimada idaacada, dhamaantood waxaa ka dhacay contractkii shaqo, Yusufna waa uu u diiday in uu u cusbooneysiiyo, halka kuwa badan oo odayshii ka hareyna ay haystaan contracktiyo sannad sanad ah, oo uu u diiday in shaqo rasmi ah la siiyo, halka kuwo xaabo ah, oo uu magac qabiil Yusuf Garaad ku soo urursadayna, uu ku siiyey shaqo rasmi ah Madaxa laantu waa Yusuf Garaade waxaa uu sameystay,isla markaana furtay idaacado iyo websideyo uu isagu shaqsiyan leeyahay, kuwaas oo ay ka mid yihiin Idaacada iyo websideka Hornafrika, sababaha ugu waaweyn ee Yusuf u sameystay idaacadaha iyo websideda localka ah ee ka hadla magaalada muqdisho waxaa ugu waaweyn,kuwan 1- Inuu tababar gaaban uu ku siiyo kooxo dhalinyaro ah, oo uu sifo qabiil ku soo urursaday, isla markaana ah dhalinyardii ku soo barbaartay, isla markaana ka qayb gashay dagaalada qabaa'ilka ee wadanka ka socda, waa wiil yar yar oo aan garan karin wax ay qoryaan iyo waxay idaacadaha ka sheegayaan, dhibka iyo waxyeelada ay u keeni karto mujtmaca, kaliya waxay yaqanaan in ay xumaato iyo been fidiyaan, si ay Yusuf Garaan uga helaan dalaacad ah, inuu ka shaqaaleyo BBC BUSH HOUSE, taasina waxaan markhaati iyo daliil cad u ah, imisaa schoolka Yusuf Garaad ka soo baxaday, ayaa ku soo biiray hawlaha idaacada, intii Yusuf u ahaa, madaxa laanta afka soomaliga. Fiiri halkan Waxaa haatan BBC-da xafiiska London ka shaqeeya: - Aamina Musa Weheliye - Cabdiraxmaan Maxamed Aaden (Koronto) - Maxamed Cadow Aadan - Maxamed Maxamuud Cadde - Xasan Bariise - Xafiiska Nairobi - Cabdiraxmaan Yabarow - Cabdirisaaq Catoosh - Yuusuf Xassan Muqdisho: - Farxiya Cali Qaajo Jabuuti: - Kaltuun Maxamed Cali Waxaan u maleynaayaa in shaxadani masawir cad kaa siinayso, qaabka foosha xun ee uu Yusuf u dhalan rogay idaacadii caanka aheyd ee BBC Laantii afka soomaliga,( waxaa xusid mudan, in ay jiraan shaqaale badan, oo ah kuwa gunada ku qaata wararka ay soo diraan, kana soo hadala dunida daaf yaheeda, waxaad qoslaysaa, markaad argtid qaabka loo maamulo, oo ah nin jecelaysi iyo naas-nuujin, tusaale ahaan waax arkaysaa iyadoo waqti iyo daqiiqado badan ah la siinayo, tusaale ahaan wariyaha ka soo warama talyaaniga, waxay maalin walba idaacadu soo deysaa dhambaaladiisa, sababtoo ah war kasta wax uu ku helaa lacag guno ah, wax uu marar badan ka warmaa mawduucyo aan wax xiriir ah la laheyn, nolsha iyo dareenka dhageystayaasha, sida wasiirka hawlaha guud ee Talyaaniga oo is casilay, ama tababare giovanni Tarbatooni oo u tagay kooxda Porto ee Bortaqiiska, waxaase nasiib daro ah in wararka iyo hurumarka ka dhaca gobolada dalka qaarkood, aan loo ogolaan wariyaha jooga in 2daqiiqo la siiyo ) Fiiro gaar ah: rumeyso ama ha rumeysan, Xasan Cade oo Hornafrika ka qayliya, Maxamed Xaaji Ingriis oo websidemaster ah, Cabdiqaasimna ku sheeg caalin islaam ah, iyo Daahir-yare oo Dayniile ku dhaarto, dhawaan ayey rajeynayaan in Yusuf dalacsiiyo oo BBC BUSH HOUSE, si ay wareysiyada siyaasadeed iyo doodaha u soo jeediyaan 2- Ujeedada kale ee uu Yusuf u maalgaliyo iyo isla markaana u dhiiri galiyo idaacadahiisa khaaska aha sida Hornafrika iyo websideyo badan, waa sidii loo majara-habaabin lahaa raayul-caamka soomalida, isla markaan loo jahawareerin lahaa da'yarda soomaliyeed ee ku barbaaray ama ku soo qaxay qurbaha, kuwaas oo xaalada iyo dhibaatada wadanka ka jirta u sawira sida Yusuf iyo kooxaha dulmiga wada ee ay bahda yihiin jecel yihiin,isla markaana u difaacan danaha dulmiga , dhaca, dilka iyo xasuuqa ay dalka iyo dadka ku hayaan Yusuf iyo Xulufadiisa siyaasadeed ee uu calanka u sido Cabdiqaasim salaad Waxaa kaloo jira ururo iyo dalado isku sheega in ay ku midoobeen suxufiyiinta soomaliyeed, oo dhamaantood laga xukumo, isla markaana hoos taga idaacada BBC iyo horjooga-heeda, kuwaasoo si raqiis ah, isla markaana si caadifad qabiilaysan u soo booda, una difaaca, markii dhaliil shaqo loo soo jeediyo madaxa idaacada bbc KALIGIIS WIIL Sideedba shaqo waxaa horumar iyo tayo u yeelaa, waa wada shaqeyn , isfahan iyo shaqo-qaybsi dhex marta shaqaalaha hal goob ka shaqeeya, sifada wada shaqeeynta iyo wax isla curintu, waa hore ayey ka suushay idaacada. Qofka kaliya ee hor booda idaacadu waa Yusuf, isagaa ah mufekerka, wariyaha wareysiyada qaada, qoraha faalooyinka qora, wararka uu xiiseynaayo isagaa shaqsiyan akhriya, inta kale ee shaqaalaha ahina waa xerta subciska iyo aamiinta. Arintaas waxaan daliil uga dhigayaa, Yusuf isagaa kaligiis go'aamiya qadiyada iyo dhacdada la waaweyneynaayo, iyo mida la inkiraayo, tusaale, shirkii ka dhacay Jabuuti sannadkii 2000, waxa uu Yuusuf u soo bandhigay inuu yahay shirweyne guul iyo liibaan u horseedaya ummada soomaliyeed, isagaa shaqsiyan hor booday, soo jeediyey musalsalaad ka kooban warar, barnaamjiyo, doodo, heeso, wacdiyo diini ah, oo dhamaantood lagu quweynaayo qiimaha shirka, waxaan xusuustaa barnaamjiyo ahaa su'aalo live ah oo la weydiinayey madaxweynaha Jabuuti, oo si xiriir ah idaacada looga baahin jirey, isla markaan dhegeystayaasha idaacada lagu khasbay in ay si toos ah, ama si dadban u taageeraan natiijada shirka, oo aheyd in Yusuf Garaad adeerkii loo doorto xilka madaxweynenimo, iyadoo si guracan loo adeegsanaayo idaacada bbc, waxaa xarunta shirka Yusuf uu u wakiishay shaqsiyaad ay ehel yihiin, in ay waraka uga soo tabiyaan, waxaa hawshaa si shaqsiyan ah u soo fulin jiray Yusuf Xasan,oo jabuuti markaas fadhiyey. Okey midkan hadda dabada dheeraday ee Kenya ka socdaa, isweydii oo ma helay fursadii warbaahineed ee uu Yusuf Garaad siiyey midii Carta ee Jabuuti, jawaabti waa mid fudud, waana maya, sababtuna waa isbahaysiga siyaasadeed ee uu Yusuf Garaad ka tirsan yahay, ayaa shirkaa u argta mid iyaga dantoodu aaney ku jirin, markaa uma baahna in idaacada bbc ay shirkaa warkiisa soo gudbiso, waxaase u Yusuf Garaad mar kale u fasaxay in ardeygiisa isaga u adeega ee Xasan Bariise, uu ku tilmaamo in shirku yahay mid cadawga soomalidu maamulayaan, isla markaana Cabdiqaasim iyo Yusuf iyo bbc dani uguma jirto, waxay istimaaleen odhaahada ah Sheekhow findhicilku ma xaraanbaa, mise waa xalaal, sheekha oo kitaab gaab ahaa, oo aan jawaab cilmi ah u hayn su'aasha, ayaa ku gaabsaday, waar sheeg-sheegisaa ka liitee inaga daaya Yusuf lafta inta hilibka leh isagaa ka cuna, taas oo macnaheedu tahay, waa shaqsi wada shaqeynta ku liita, oo mar walba jecel in uu kaligii is muujiyo, wax walbna uu ka dhex muuqdo, taas oo calaamad u ah shaqsiga aan anftiisa kalsoonida fiican ku qabin. Tusaale waxaa kugu filan wareysyada mihiimka u ah dhacdo siyaasadeed, bulsho,dhaqaale, ee markaa taagan, isagaa Yusuf jecel in uu ku boodo oo makaroofanka uga hor maro shaqaalaha kale ee la shaqeeya, sababtoo ah wax uu fulinayaa dan siyaasadeed iyo ujeedooyin qabiil oo isaga iyo isbaheysigiisa siyaasadeed u gaar ah. Lakiin qadiyada qaarkood malagu aamini karaa, mise laga dhageysan karaa in shaqsi sifooyinkaas lihi ka faaloodo, ama barnaamji dood-wadaag ah ku daadihiyo iyo waxii la mid ah.( waxaan xusuustaa habeen Yusuf makarfoonka la booday, oo akhriyey faalo iyo taariikh nololeedkii mid ka mid ah hogaamiyayaasha kooxaha soomalida, oo wali nool, uu si aan cadaalad iyo akhlaaq suxfinmo midna aheyn ayuu wax uga sheegay, nasiib wanaag habeenkii ku xigay, ayuu isla ninkii wareystay, markaasu odaygii, wariye Yusuf weydiiyey, adeer anigoo nool, yaa kuu fasaxay in aad taariikh noololeydkeyga ka hadashid, anigoon kuu fasaxin, markaas idaacadii bbc waxay yeelatay dhaqankii Yoobsan Tusaale wararka, wareysiyada iyo doodaha siyaasdeed ee ku saabsan colaadaha iyo dagaalada xilligan ka socda gobalada Shabeelada hoose iyo Jubbooyinka, Yusuf dhexdhexaad ma ka noqon karaa, mise lagu kalsoonaan karaa warbixinaha iyo wareysiyada uu ka diyaariyo, jawaabta oo cad, isla maarkaana kooban waa maya, sababtoo ah,tusaale 1- Dagaalka Shabeelada hoose iyo Jubooyinka waxaa wada, oo ku jira Yusuf Garaad jufadiisa hoose iyo eheladiis, tusaale cad aan ku siiyo, waxaa dagaalka qayb ka ah, oo degaanada haysta malashiyooyinka Cabdiqaasim, ina-daylaaf, sheekh indha-cade, sheekh xasan daahir aweys, ina-darmaan, galaal, goobaale, seraar, walaahay waa wada jufada Ceyr, ee uu ka dhashay madaxa idaacada bbc Yusuf Garaad. Qadiyadan oo kale dhexdhexaad kama noqon karo, shaqsi Yusuf oo kale ah, oo ku soo barbaary, isla markaan xubin ka ahaa ururkii dhalinyarda ee xisbigii hantiwadaagu, kadibna ay uga danbeeyeen dagaaladii qabiil ee dalka ka dhacay, isagana waa uu ceeb, inuu makaroofan u soo qaato dagaalkan, oo yiraa waa wareysi idaacada bbc ay la yeelanyso Morgan iyo Barre Hiiraale, waayo waxuu fidinayaa been raqiis ah, isagoo baal marya xaqiiqada iyo dhiibatada rasmiga ah ee ka jirta deeganadaasi, in ay tahay jufadiisa, balse waxa uu la wareegayaa su'aalo aad u tabar daran, oo aan aqoon iyo cilmi baarisi midna ka danbeyn oo ah, Morgan, oday maxaad Ceel-barde uga timid iyo habeenka ku xiga su'aal cusub oo ah Barre Hiraale, oday xildhibaan baad tahay, ee maxaad shirka uga timid kaliya, laakiin waxaa ilaah dhinac mariyey, aqoontii iyo dhexdhaxaadnimadii warbaahineed,oo aheyd inuu boogta taabto, oo dood iyo wareysiyo u qabto Cabdiqaasim, Galaal, Indha-cade, Ina-deylaaf, Sheekh Xasan Daahir Aweys, Ina-darmaan, Goobaale, Seeraar, iyo isaga laftiisu ka qayb galo, oo ay is weydiiyaan waqtiga ay soo afjaryaan dhac,kufsiga,dulmiga,barkicinta, xasuuqa ay ka wadaan gobolada Shabeelada hoose iyo Jubooyinka 2- Waxaa kaloo yaab leh faalooyinka iyo warbixinaha mihiimka ah ee taabanya ummuuraha siyaasadeed iyo dhaqaale ee dalka, waxaa soo uruuriya, oo isku soo duba rida madaxa laanta, marar badna waxaa dhacda in Yusuf shaqsiyan uu noqdo khabiir isaga laga wareysto dhacdooyinka siyaasdeed, dhaqaale iyo bulsho ee dalka ka dhac, isagoo odorsa ama mala-awaala, waxa kooxdiisu markaa doonayso, isku soo duubo, waa cantra baqaash, ay aqoon, hufnaan iyo xilkasnimo maskaxeed ka maqan tahay LAMA RAACIN RAADKII RAAGE OOMAAR IYO MAXAMED CABDILLAHI Waa laba shaqsi oo runtii taariikhda baal dahab ah ka jira, runtiina waxaan odhan karaa waxay masawir fiican, oo lagu hirto u yihiin dhamaan inta ku hawlan warbaahinta dibad iyo gudaba ha jogaane. Waa laba shaqsiyadood oo ku sifoobay aqoon, karti, hufnaan,dadaal, daacadnimo, shaqo-badni, iyo dhexdhaxaadnimo, isla markaana fahmay, in shaqada ay hayaan ay tahay, mid suxufinimo, ama warbaahineed, loona adeegayo ummado ama mujtamacyo fara badan, oo ay kala duwan yihiin hab fakarkoodu iyo damacooduba, lakiin ay isu keento, oo ay isu soo dhaweyso warbaahin tayo leh, misaan is leg ku fadhida, kana tegin dhexdhexaadnimo, kana fogaata been iyo borobagaan Waxaa xusid mudan doorkii shariifka ahaa Raage Omaar u ka soo qaatay, soo gubintii dhacdooyinkii dagaalkii ka dhacay Ciraaq, waxa uu ku muteystay inuu noqdo weriyhii ugu tayda wanaagsanaa ee ka soo warama dagaalkii ciraaq, isagoo tixgalin iyo xushmad ku helay, wararkii dheeli tiranaa, isla markaana dhexdhexaadka ahaa ee uu ka soo tabinayey jiidaha hore ee dagaalku ka dhacaayey, raage waxa uu muujiey masuuliyad, xilkasnimo iyo karti. Waxaa muuqata in laanta iyo madaxeedu garab mareen jidkii saxnaa, waxaa mudneyd in lagu daydo, oo la raaco raadkii guusha dhaliyey, ee uu maray wariye Raage Oomaar Sidoo kale Maxamed Cabdillahi waxa uu ahaa madaxii ugu danbeyey ee laanta afka-soomaliga ee idaacada bbc, waxaan qabaa in aan idaacad si hufan,oo habsami ah u shaqeysaa, aaney ka danbeyn, ka dib markii Maxamed meesha ka tagay, waayo waxa uu haa shaqsi aad u dadaal badan, xushmeyn iyo qadarin balaaran ka kasbaday shaqaalahii la shaqeynayey, iyo dhamaan dhegeystayaasha soomaliyeed ee idaacada dhageysta, runtii waxaan qabaa in xiligii Maxamed uu idaacad maamulkeeda hayey, ay aad uga dhaqdhqaaq iyo dhaqan fiicneyd, sida ay maanta tahay . Maxamed waxuu ahaa shqsi mudo badan hawlaha warbaahinta ku soo dhex jiray, aan caadifi iyo qabiil midna aan lagu tilmaamin. Warar aad u faafay waqitguu shaqada ka tagay, ayaa sheegay inuu Yusuf Garaad ka danbeeyey, shirqoolka shaqada uu Maxamed uga tagay Gababgabadii waxaa haboon, oo mihiim ah dib loo milicsado taariikhdii dheeraday ee idaacadu soo martay, waxaan qabaa in idaacadu magac fiican ku leedahay taariikhda warbaahinta ee ummadda soomaliyeed, waxaan qabaa si sumacda iyo wax-qabadka idaacada loo saxo,loona wanaajiyoo,ay haboonaan laheyd, in idaacada maamulkeedu furo dood furan, oo ay ka qeyb galaan dhegeystayaal iyo aqoonyahnaba le, si dib loogu fiiriyo wax ka khaldamay idaacad iyo muqaalka ay yeelan karto mustaqbalka dhow iyo midkan fogba Sahal Cartan mow15@hotmail.com Xigasho: http://www.puntlandpost.com/Opinion.php?id=384