Ku soo Dhawoow
Mareegta Far-Shaxan
  ha moogaan mareegta u ban baxday raadraaca taariikhda, dhaqanka iyo hidaha
  Tifatirayaasha Farshaxan way ka madax banaan yihiin fikradaha gaarka ah ee ku sugan halkan

Canab Guuleed Maxamed | 

  Hordhac

Qalinkii - Fu,aad Sh.
Bahda Mareegta Farshaxan 

    


Waa mareeg farshaxanoo
Waa madal iftiinoo
Maamuus u gaaroo
Taariikhda mudan iyo
Mahadhada abwaankiyo
Murtida iyo gabayada
Maansadiyo heesaha
Macnahoodu culusyahay
Midhahooda lagu qoro.
                   Abwaan  Ismaaciil Maxamed-Cali

 
    Barro  Abwaanadda 
    
 
    Canab Guuleed Maxamed
    
 
    Canab Guuleed



    



    Hooyooyinkiin baanu nahay
    Haybadda lahaayee
    Habka nolosha waxaa soo dhisa
    Habarta weeyaane
    Ubadkaanu haynaa
    Ragga waanu hananaa 
    Hurdadaan ka toosnaa
    Dhulkoo himsohiimso ah
    Hugufkiyo xashiishkaan 
    Gurnaa Nagu halysaanee
    Hantidaan dhaqnaa
    Reer dhan baan hab u samaynaayee
    Raggaa na hakradayee
    Dumarku waa heerkii Nololeed

                   Hooyo Caasha Dacar,Sirta Guurka 



Sebtember,2011
Mareegta Farshaxan

Xilli ku beegnayd  1922kii ayuu Yuusuf Maxamed Xirsi oo ku magac dheeraa Aw Yuusuf  Barre 
tiriyey maanso uu ku magacaabey “Guur aan ka la’aado”.Wuxuu Aw Yuusuf Barre dardaarayey 
laba wiil oo isla reerka ahaa,xilligaana guurdoon ahaa.Sidaa darteed ayuu Aw Yuusuf Barre
tilmaamay  in ka badan tobaneeyo tilmaamood oo uu la beegsadey haweenka aan guur loola
haweysaneyn.Waxaase sheegid mudan inuu maansada si qurux badan u dhigay oo uu 
dhalinyaradaa u sheegay tilmaamaha haweenka aanu guur la wadaageen isagu Aw Yuusuf Barre 
ahaan.Waxaanu hordhac uga dhigay dhaliilahaa  tixahan:

•	Gaashgaashka waa lagu lumaa, gole ka fuulka ahe
•	Ha gudoonsan waa kii caqligu, gaan kugu ahaaye
•	Gurri-billa ninkii doonayee, nacaya goonbaarta
•	Ee guur ujeedoow i maqal, waan ku garansiine

Gabagabada ayuu Aw Yuusuf Barre si farshaxanimo ugu soo afmeeray dhawr tuduc haweenayda uu
aqal la yagleeli lahaa,dhalinyaradana u cuntameysay inay gayaan u noqoto.
Waxaanu Aw Yuusuf Barre yidhi:

•	Allow gaaridii loo xishiyo, gabadha loo aayo
•	Raaliyo garaad badan midaan, iga guhaadaynin
•	Adaan gacanta kuu hoorsadaye, ha i gafsiin caawa.

Sida ku cad maansadaa iyo kuwo kale oo la halmaalaba may sheegin dhaliilaha ragga aan u 
qalmin inay haweenay dumar guur la wadaagto.Dhaqanka  bulshada ku nool aduunka ayaa 
kaalmeynaya arintaa.Hab-dhaqanka reer Galbeedka oo guulo lagu hafiyo ayaa tiraba laba jeer 
  qira jiritaanka haweenka: marka alaab la iibinayo lagu xayeysiinayo iyo markay jidhkooga
 loogayaan.Dhaqanka bulshada ku hadasha af-soomaliga ayaa weedh kaliya ku soo koobtay 
hagardaamada loola badheedhay haweenka “Wixii xunba Xaawaa leh”.

Reer kala tagey ayaa eedda dusha laga saaraa gabadha,loona raaciyaa “wixii lagu furay
 ayey qabtaa”.Laba gogol dhaafkoodii  ilmo ka abuurmay ayaa ninkana guul iyo geesinimo 
lagu galadaa,gabadhana magacyo afku ka dhawrsanayo loogu wanqalaa.Halkay aheyd in 
labaduba danbiilayaal inay yihin loo aqoonsado.Waa nin rag ahi guusha uu isa siiyey,
ceebna haween uu ku  boqray.

Sidaa darteed ayuu Aw Yuusuf Barrena tilmaamay galdaloolooyinka haweenka,ishana ka jeediyey
 dhaliilaha  ragga.Waxaanu isdaba taxey  tilmaamo tobaneeyo kor u dhaafey oo bilis xaawaley
 yeelatey kuna kaliftay inuu guur kaga la’aado.Hase yeeshee  gu’gii 1988kii ayey Abwaanad
 Canab Guuleed Maxamed soo bandhigtay maanso lagu doogsaday, xagaldaacii dhaliilaha 
lamaanahana  dheelitiraysa.Isla gu’gaas ayaa ururkii xornimada Somaliland u sabab noqdey 
ee SNM  ay gacanta sare ku yeesheen maamuladii Hargeysa iyo Burco.Maydka Ciidamada maamulkii
 Afweynena  rucub rucub iyagoo ah dhulka qarqiyeen.

Waxaa xilligaa haasaawe dhex maray  Canab Guuleed iyo wiil gayaankeeda ahaa.Dusha kamuu muujin
 inta u qarsoon,iyaduna “waan kaa helay” kumay qancin.Sidaa darteed ayey Canab intaanay guri
la yagleelin gayaankeedaa  barasho  la beegsatey.Barasho horteed ha i nicin ayey Canab golaha
  haasaawaha  seeska ugu jeexday.Muddo gaaban ka dib ayaa Canab tilmaamo badan oo aanay guri 
kula dhisin wiilkaa u muuqdeen. Waxaanay Canab go’aan ku gaadhey in tobaneeyo tilmaamood 
raggu yeesheen, sagaal ka mid ah ay diiday  inay guri-billa u noqoto, midkii toosnaana  uu 
noqon waayey guurdoonkani. 

Maansada hiilka u noqotay haweenka,raggana caqli celin ugu filan ayey markaa Canab Guuleed 
curisay uguna wanqashey magaca “Qaybta Nolosha”.Maansadani waa garnaqsi ay haweenku  u soo 
jeedinayaan inan raggeedka qumanuhu qoorta ugu jiro.Sidoo kale waa maanso culayska bulshada 
ee dhan ka raran   dhameystiraysa si galdaloolada  ummada loo awdo.

Silsiladii Siiinley  dhamaan maansooyinka ku jiray waxay ahaayeen jiifto,waxaase ladhayey laba
 Gabay oo ay laheyd haweenayda kaliya ee ka qayb qaadatey maansooyinkaa. Waa abwaanadii 
Caasha Jaamac Diiriye (IHUN). Haddaba bahda Mareegta Farshaxan ayaa  barnaamijkeedii 
“Barro Abwaanka/adda” ku soo qaadaneysa bishan sooyaalkii nololeed iyo maanseed ee abwaanada
 Caasha Guuleed Maxamed “Ina Guuleed Wan-Weyn”.

Agagaarka Oodweyne ee dalka Somaliland, waxaa aad loogu  yaqaanaa dhaqashada xoolaha nool.
Qiimeynta la siiyo qof waxaa qayb weyn ka qaata kaalinta uu ruuxaasi kaga jiro dhaqashada 
Xoolaha. Inkastoo xoolaha lagu dhaqdo degaankaa ay ugu  mug weyn yihiin geellu,haddana  
waxaa soo raaca dhaqashada adhiga oo milgaheeda bulsheed leh.Guuleed Maxamed ayaa ka mid
 ahaa xool dhaqatada degaankaa. Guuleed wuxuu aad ugu baadisoocnaa  dhaqaaleynta xoolihiisa 
oo had iyo jeer  ka dhexmuuqan jiray xoolaha kale.

Guuleed Maxamed xeeldheeraanta uu u u lahaa  dhaqashada xoolaha ayaa naaneys ahaan loogu 
bixiyey Guuleed Wan-Weyn. Waxa dhacday berri in wan weyn oo uu aad u dhaqaaleeyey laga 
siistay amma lagaga beddeshay shan sabeenood,waa sidaa waxa uu kula baxay (Guuleed Wan-weyn).
Dhacdadaasi  tilmaamnteeda gaarka ah ayey bulshada ku laheyd in Wan kuu gooyo  tirada intaa
 leeg ee sabeenaha ah.

Sidoo kale ayaa Guuleed Maxamed wuxuu aad ugu xeeldheera,aqoon dheerna u lahaa aqoonta
xidigiska.Aqoontani aad bay waxtar ugu laheyd reer miyiga.Aqoontani waxay kaalin fiican 
ka qaadan jirtay saadaalinta xilliyada barwaaqada iyo jiilaalka.Waxay fure u aheyd sahaminta
 dhulka daaqsinka ah ee xoolaha loo socdaalin  karo.Waa aqoon mudan in la siiyo qoraaladeeda
 u gaarka ah.

Guuleed  Maxamed  tirinta  maansada  awood wuu u lahaa inkastoo aanu jeclayn.hase yeeshee 
hooyo Cibaado Faarax Qabille oo u dhaxdey Maxamed Guuleed waxay si laxaadleh uga qayb 
qaadatey curinta buraanburka.Xilli ku beegnayd 1968kii ayaa Guuleed Maxamed  iyo 
Cibaado Faarax Qabille ay gabadhi ugu dhalatey  Laan Mullaaxo oo ka tirsan  Gobolka
 Oodweyne  ee dalka Somaliland.Waxay labadaa waalid ugu wanqaleen gabadhaa inay ku 
caano maasho magaca Canab. Degaankaa Laan Mullaaxo ayey Canab Maxamed Guuleed ku barbaartey.

Gu’gii 1981kii ,bishii April 6dii ayaa magaalada London lagaga dhawaaqey ururka xaq u
 dirirka ee SNM.Guushaa ka curatey cariga Ingiriisku waxay ibofur u noqotay inay maanta
 Somaliland ku naalooto nabbad iyo caano,beegsadaana horumar dhinac kasta ah.

Isla gu’gaa ayey  Canab Maxamed Guuleed u baqooshay magaalada Hargeysa ee dalka Somaliland.
waxay Canab halkaa ka bilawday dugsigii Quraanka ,ka dibna u wareegtay ka mid noqoshada 
ardeyda dugsiga hoose/dhexe .

Xilligaa aanay Canab Guuleed galin malcaamad Quraanka ayaa loo tiriyaa inay curisay 
tixihii maanso ee ugu horeeyey.Qoyska ay ka soo jeedo Abwaanad Canab Guuleed ayaa 
 garaadkeena u fuduaynaya inaynu si fudud u soo dhaweyno maansadeeda.Waa hibo 
Ilaahay ku maneystay qoyskaa oo tirinta maansada lagu yaqaaney,inkastoo ay hooyo
 Cibaado Faarax Qabille mudnaanta koowaad yeelaneyso.

Canab Guuleed ilaa yaraanteedii  hibada maansadu way ka guuxaysay, hablaha qoyskoodu 
habeenkii marka ay ciyaarta u gudayaan way raaci jirta si ay u daawato ama ay u 
dhageysato heellada la is waydaarsanayo.Tixihii Maanso ee ugu  horeeyey ayey Canab 
Guuleed ku sugaysay inay curin karto maanso iyadoon soo amaahaneyn erayada ay 
 ka maqashey kooxda heellada tumanaysay. Sababtii ay u tirisayna waxay ahayd, 
iyadoo la joogo goob aroos ayaa dhallinyaradii goobta joogtay mid iyo maanso soo 
daayeen, dabadeed Canab  oo goobta joogtay baa tidhi anaa hadhay, markaasaa Canab 
sacab lagu soo dhaweeyey,iyadoo la dhawrayo inanta yari waxay la shir iman doonto.
 Waxay maansadaa ka mid ahaa tixahan :
 
Ereyadii horuu baxay
Kuma ag wareegee
Amba wayska alliftaa


Canab Guuleed muddo dabadeed ayey go’aansatey inay safar dheer gasho,kuna gaalaa bixisay
 ilaa Caasimada Jabuuti ee dalka Jamhuuriyada Jabuuti.Mudadani  Canab Guuleed waxaa aad
 uga guuxayey maankeeda  heesihii ay maqli jirtay gaar ahaan hees hawleeddadii, dhaqankii
 iyo noloshii miyigeenna.Waxaa aad loo jeclaa  dhageysiga markay Canab ka sheekaynayso
 dhaqankaa iyo maansooyinkii  ku xeernaa.

Maansadi ugu horeysay ee ay Canab Guuleed Maxamed tirisay hanaqaadan waxaa lagu tiryaa 
maansada “Kala irdhow”.Maalin maalmaha ka mid ah ayaa Canab Guuleed heshay dhambaal 
fariimeed canaan iyo eed dusha ka saaraya.Dhambaalkaasi wuxuu ka yimid gabadh ay Canab
 Guuleed ay aad  u saaxiib ahaayeen una digo rogatey magaalada Riyaad ee cariga Sucuudi
 Carabiya.Canab Guuleed ayaa dhambaalkaa kaga warcelisay maanso ay tixaheega ku 
muujinaysay in qof walba hawli la soo gudboonaatey mashquulisay, aanayse jirin 
is-ilawsho ama xidhiidh go’ sida ay sheegtay saaxiibadeed.Waxaa maansadaa 
ka mid ahaa tixdan:

Wakhtigii adkaadaa dad buu,   kala irdheeyaaye
 

Gu’gii 1988kii ayaa Canab Guuleed gayaankeed soo calmadey,doonayna inuu u soo geed 
fadhiisto.Waxaa xilligan suurtogashey inay Canab haasaawe la qaadey wiil guurdoon ah,
hase yeeshee waxay aad uga feejignayd haye fudud.Waxay Canab Guuleed  aad u dareensaneyd
 in guri si fudud ku dhismaa burburkiisuna  qaadaneyn muddo dheer. Sidaa darteed 
ayey muddo gaaban ku ogaatey tilmaamo dhawr ah oo ninkani lahaa aan kaalmeynayna 
in ay oorri u noqoto,guriguna sidaa ku dhismi karo.Canab Guuleed xillgaas ayey 
curisay maanso ay ugu wanqashey magaca “Qaybta nolosha”. Maansadani waxay tusaale
 u tahay dumar farabadan oo si fudud ugu dhaca dabinada shabeel-naagoodka,sidoo
 kalena waxay caqli celin u tahay rag badan oo godob ula badheedha  haweenka.
Waxaana ka mid ahaa maansadaa :

Adduun waa qisiyo yaab, quusayoon gudhine
Marna waa qaflado iyo naxdino, qaawan abidkoode
Qorraxdii dhacdiyo waagu, way kala qalloocdaane
Qosolka iyo farxadeheedu wa, qaaban soconayne
Marna waa qabow iyo nimcado, laysku qoofalaye
Qof waliba wixii loo qoruu, qayb u helayaaye


Gabaygan ay ku ladhan tahay xigmadda badani ee ay Canab tirisay waa mid ka hadlaya
 aaya-ka-talinta nolosheeda.Si gaar ah gabaygu wuxuu u tilmaamayaa  ruuxa ay 
haboon tahay Canab ama haweenkuba inay la wadaagaan nolosha. Muddo yar gudahood
 ayaa Canab waxay ogaatay wiilkan ay guurka isla ogolaayeen  inuu leeyahay tilmaamo
 aan haboonayn  oo ay aad iyo aad  uga biyo-diidday.Sidaa darteed ayey si cad oon
 gabasho laheyn aayaheeda  ugu talisay.Canab waxay gayaankeediina farta ka saartey
 diidmo qayaxan oo u farshaxaneysan   qaab maanseed.Waxaa maansadaa
 “Qaybta Nolosha” ka mid ahaa tixahan si qayaxan u sugayey diidmadeeda:

Qiimo ma laha barashadu haddaan, lays qaddarinayne
Qalbigaan la dhawreyni dhaqsuu, qanac u gaadhaaye
Qayrkaa haddaan kuu jeclaa, waan ku qoonsadaye
Ka qawedeyna qoyskaan lahaa, aysla qabataane
Qormadaan yagleelaayey oo, qiimo gelinaayey
Qaban qaabadii aan watiyo, qaradkii beenoowye

Waxay markaa Canab gudagaleysaa inay tilmaanto sagaal tilmaamood oo ay  iyadu ama
 haweenku gabi ahaanba u cuntameyn inay guri kula yagleelaan ragga gayaankooda ah.
Waxaanay Canab Guuleed maansadaa ku sheegtay inay haboon tahay in aan nafna loo 
qatalin qoys dhisitaankii,kol haddii  ifafaalaha dumista gurigu muuqato.Iyadoo 
Canab arintaa cabiraysana waxay tidhi:

Qosolkiyo sasabadaad waddaa, ka qoto dheer xaale
Qof liita illayn lagu hodaa, qaladkan ii dhaafe
Haddaad qaafil ii haystana, dhowr qarnaan jiraye
Sharaftaydii anigoo qabaan, qooni igu oollin
Oo aan qal qaalina u socon, qubinna diintayda
Naftoon  qisaasaa waa midaan, meesha qabanayne

Maansadaasi  may qancin wiilkii,inkastoo aanay Canab ka soo noqon go’aankaa diidmada
ah ee ay aad uga fiirsatey.Hase yeeshee Canab oo og inay guur diyaar u tahay ayey
maansadaa ku soo gabagabeysay  tilmaanta ay Illaahay ka bariday inuu u yeelo 
Ninka ay guur la wadaageyso,iyadoo waliba tilmaantay sagaal tilmaamood oo ragga
ku sifooba aanay marnaba guri la yagleelayn.Waxaanay Canab Guuleed ku afmeertay 
maansadeeda  tilmaanta wanaagsan ee ay la rabto gayaankeedu inuu yeesho,
waxaanay tidhi:

   Allahayow adaa qaaddiroo, qaybshay dunidaase
   Adigaa quruumaha ku nool, quudshey keligaaye
   Qalbiyada adaa daalacdoon, qodob ku seegayne
   Geesi qiimo weyn lagu ogyoo, qayrkiba u haysta
   Soddonkii quraankiina ay, qabatay laabtiisu
   Oon qallayn salaadana siduu, Caadil ugu qeexay
   Qaxar iyo dhibaatiyo midaan, qaladba ii geysan
   Qarki aad ka eegtaba midaan, meela laga qoonsan
   Kaasuu qalbigu doortay oon, qaadan kari laaye
   Qaaddirow Allaahow isii ways, qaddarin layne


Xilli ku beegnayd 1993kii ayaa waxaa magaalada Jabuuti ku soo noqtay gabadh ay 
aad Canab u saaxiib ahaayeen ,sidoo kalena qaraabo guud ahaayeen.Canab waxaa markaa
la gudboonaadey inay gacan qabato gabadhan.Canab Guuleed  waxay gabadhaasi dajisay
gurigii ay deganaayeen iyada iyo hablo kaleba.Muddo markii ay gabadhii joogtay
ayaa dhibaato hor lihi kala dhex mareen gabadhii iyo hablihi kale.Canab Guuleed
dardaaran iyo wax sheeg ayey gabadhii ula jeedsatey,hase yeeshee gabadhii oo 
darisku raacisay dirir iyo  aflagaado lama filaan ah.Canab waxay arintaasi ku 
noqotay ku soo booddo.

Canab markaa ayey curisay maansada la yidhaa “MUUQAALKA BARASHADA”. Maanasadani
 waxay Canab kaga warameysaa in barashadu  qaadato muddo ,una baahan tahay in 
jiddiin la wada cunno ama jid la wada maro.Waxaanay maansadu si qoto-dheer uga
  warameysaa  inaan muuqa guud iyo maryaha laysku qiimeyn kareyn.Waxaany tidhi :

Muuqaalka barashada haddaan, maanka ka asteeyo
Maryuhuu dadkani wada sitaa, midabka guudkaase
Muuq lagu gartiyo show malaha, muunad gooni ahe
Mid waliba wuxuu yahay runtii, mawlahaa garane
Jeerood minan ku kulantaan dadow, barasho waa mooge

Markay maansadaa Canab Guulled ku sheegtay in barashadu waqtigeeda u baahan tahay,
 ayey farta qaniinyada kula boobeysaa iyadoo xasuusaneysa maalintii ay magan 
galisay  gabadhaa oo hali-seegtay,waxaaney tidhi:

Mabda’yga gaarka ah haddaan, miimka ka caddeeyo
Hubsiimadu mudday leedahoo, loo miyiriyaaye 
Madh-fudayd malkuu kaa ridaa, aan macna lahayne
Maalintaan ku soo doontay baan, magane hiifaaye
Dusha sare mullaax baad ahayd, mudan haweenaade
Imikaanse maad iyo u dhacay, mahadha joogta ahe
Jeerood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa mooge 

 Muddo dheer ayaan waxan ahayn, laba mataanoode
Inkastoon milgaha toosan iyo, marinka kuu sheego 
Amma aan mastuur iyo asluub, hadal macaaneeyo
 Maahmaah dhaxal gala ah haddaan, maandhey kuu tebiyey
Adiguna waxaad maaggantaa, kuu muraayad ahe
 Illayn macangag ruuxii ah baan, maara loo heline
Miyuu hadal ku marayaa cidlaad, muran la joogtaaye
Jeerood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa mooge

Markay u caqlicelintii dhameysay Canab Guuleed ayey soo bandhigaysaa inaan 
dagaal iyo aflagaado la iswaydaarsado guul lagu gaadheyn.Waxaanay ku soo 
afmeeraysaa Canab Guuleed in had iyo jeer ay haboon tahay in la kala roonaado
oo hadalka wanaagsan la gargaarsado.Sidoo kale waxay Canab soo bandhigaysaa
in haddii la kala ficil qaato dhibtoo sii badata mooyee ,ay guuli durugsan
tahay,waxaanay tidhi:

Haddii aan masawnoo xumaan, laysu miisaamo 
Maqal iyo hadduu arag lumoo,laysu muruq sheegto
Midkeen bay maddiiluhu ku dhici, miiska saaraniye
Masiibadu intay kaa fogtaa, la iska moosaaye
Aniguna haddaan miinsadoo, aan masalo raaco
Mu’min iyo ninkii samir lahaa, baa macaash badane
Samaan baan miciinsaday Allaha, Maaligaa jira e
Jeerood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa mooge


Gu’gii 2002kii ayaa Canab Guuleed barasho gundhigeedu ahaa guur ay la wadaagtey
 saygeeda Ilaahay iminka isku calfey. Canab Guuleed waxay ka dareentay 
gayaankeegaasi inaanu hawshan dhiniciisa ka taageerayn,siday ugu  hawlan 
tahayna aanu ugu madax banaaneyn.Markaa ayey ayey curisay maanso hoge-tusaaleyn
 ah oo dhawr qaybood u qaybsan.Waxaanay maansadaa Canab Guuleed ugu wanqashey
 “Wax Garad”. Waxay Canab ku bilawday  maansadaa duco,waxaanay tidhi  : 

Mid wanaagsanoo      Waalid iyo walaal  
Abti waa wadnee      Wacanow adeer 
Wehel toosanoo       Wahsan ii noqdoo 
Weedhaan idhaa      Waydayninoo 
Alla waaniyaan      Weynaha Ilaah 
Waydiistayoo        Weli waan sugaa 


Dabadeedna waxay Canab Guuleed maansadaa “Wax Garad” ku sheegaysaa halkey ka 
taagan tahay arinta guurka,iyadoo  xusaysa siday u argato hakadka ka muuqda 
 gayaankeeda ay haasaawaha la wado oo  u sheegay  in culays badani ka saaran
 yahay dhinacan Jabuuti,ayna haboon tahay inay magaalada Hargeysa ee dalka 
Somaliland ku aqal-galaan.Waxaanay  Canab tidhi:

Waxaan talo ku dayn         
Waagaan hubsado           
Kaan weedhayee              
Wakhti iiga lumay           
Wiilyahow inuu               
Warsan adiga yahay          
Adigana war maqan           
Walaac kaaga jirin                       
Waxaan anigu ahay                       

Waxay Canab Guuleed ku soo afmeeraysaa maansadaa heerka ay nolosha  saygeeda
ka gali laheyd iyo kaalinta ay buuxin laheyd haddii Ilaahay  hawshooda siday
doonayaan u dhameeyo,waxaanay tidhi:


Isma-weydo aan                         Weligood isnicin                                   
Waaxidkana cuskada                     Maba wiiqantee                            
Intoon wada jirroon                    Wadnayaal isjecel                   
Isku waafaqnaan                        Weel qudha kalgacal                       
Ku wadaagi layn                        Wakhtigii kastaba                     
Weedho faraxleh baan                   Kugu waanin laa                               
Waagii baryana                         Werdi iyo ducaan             
Ku waraabin laa                        Wakhtigaad baxdana          
Weedh faraxleh baan                    Kugu sii waddici   

Gu’gii 2003kii bishii Julaay ayaa arooska Qoraaga caanka ah ee Xaaji Cabdalla Xaaji 
Cusmaan Ceeleeye  iyo abwaanadda Canab Guuleed Maxamed ka dhacey magaalada Hargeysa
 ee cariga Somaliland.Waxay aheyd madal la isku arkay oo ay ilyartu isqabsatey.
Arooskaasi si qurux badan oo mudnaantiisa laheyd ayuu uga dhacey magaalada Hargeysa,
waanay raaligalisay arooska iyo aroosadaba.Siduu u dhacey iyo siday ilaa iminka u 
wada nool yihiin waxay muujinaysaa in Ilaahay ducadaa ka aqbalay.Ilaahayna si iyo 
si ka fiican ha ugu wado –Aamiin –Aamiin-Aamiin.



Nolosha baadiyaha ayaa tilmaanteeda gaarka ah ku leh xusuusta Canab Guuleed Maxamed.
Waa dareen hagaya  qaab nololeedka bulshada,waana sugida dhaqanka soo jireenka ee 
ay ummada reer Somaliland ku faanto.Dhaqankaas ayaa saameyn ku leh degaanka,
duunyada iyo dadkaba.

Gu’gii 2008kii ayey Canab Guuleed Maxamed  u socdaashey degaanka  Ismaaciil Diiriye
 oo ka tirsan gobolka Oodweyne.Dhulkaasi waa  deegaankii ay Canab ku dhalatay kuna
 barbaartay.Canab intii ay socdaalka ku jirtay waxay indhaheeda ku aragtay dhaqan
 guur ku dhacay dadka, duunyada,deegaanka iyo qalabkii reer guuraga Soomaalidu 
adeegsan jireen.Waxaa markaa Canab Guuleed isku qaban waayey  muuqaalkii maankeega
 dhex mushaaxayey iyo  muuqaalkan indhuhu ku dhaceen.Waxay isla xilligaa Canab 
Guuleed tirisay maansada “Dhaqan-Goob”.

Waa maanso ay Canab Guuleed  kaga hadlayso arrimahaa murugada leh ee ay aragtay
 intay socdaalka ku jirtay.Inkastoo dadkii degaankaa joogay aanay la qabin 
badankoodu fikirkan,Canab Guuleed waxaa u muuqday in dhalan-rogad saameeyey dad
 iyo duunyaba. Sidaa darteed ayey maansadan “Dhaqan-Goob”  maskaxdeeda ka soo 
maaxatay maalmahaa ay Canab Guuleed socdaalkaa ku jirtay.


Magaalada Hargeysa ayaa xaggaa kasta waxaa ka dhaca barnaamij si qurux badan loo
 soo agaasimay oo iskugu jira bandhiga suugaanta iyo Buugaagta.Waxaa loo igmadey
 hawshan si akhriskana loo xoojiyo,taageero laxaad lehna loogu fidiyo  suugaanta
 bulshada.Waxaa  amaanteeda leh kolay labada hormood ee ururada Redsea-Online 
iyo Kayd  ee Jaamac Muuse Jaamac iyo Ayaan Maxamuud Cashuur siday u kala 
horeeyaan.Canab Guuleed Maxamed ayaa ka mid ah dadka sida joogtada ah ugu 
xidhan barnaamijkaas.Sidaa darteed ayey Canab Guuleed Maxamed  maansadeedii
 “Dhaqan-Goob” ku soo bandhigtay  gu’gii 2010kii goobtaas. Maalintan ayaa ku 
beegnayd maalintii loo qorsheeyey suugaanta haweenka.Runtii dadkii halkaa joogay
 waxay maansadaasi u noqotay baraarujin iyo wacyigalin loo baahnaa aadna loo tabayey.

Canab Guuleed waxay maansada u soo bandhigtay qaabka loo yaqaan “qofeynta”.
Waa humaag ka mid ah humaagyada maansada lehna quruxdiisa gaarka ah.Waa 
dadkii, duunyadii, iyo degaankii oo si toos ah fariin ugu dhiibaya Canab si ay
 qaylodhaanta ugu gudbiso bulshada inteeda kale.
Waxaanay maansadu ku bilaabmeysaa:


 Ga’da gabay haddaan gacalkayow, guudka ka higgaadsho 
 Gilgishaye haddaan soo gambiyo, waxaan la guuxaayo 
 Gobo’ runa haddaan sheego oon, gole ka faalleeyo 
 Garawshiiyo maan heli tolow, garasho waa yaabe 

 Anoo galab carraabaaya oo, beesha yara gaadhay 
 Gadaashaa dambaa layga yidhi, gacalo soo jooge 
           Goortii aan dayey dhaqankii baa, gacanta ii haadshay 
             Iguhaadiyoo wuxuu i yidhi, ereyo gaagaaban 
             Goobteed ku hoyataan ku idhi, waan guntanayaaye 

Wuxu yidhi go’doon baan ku jirey, goor iyo ayaane 
Wuxu yidhi warmaa laygu ganay, aanan geyahayne 
Wuxu yidhi anoo geydh qabaan, meel galluubnahaye 
Wuxu yidhi dadaw ii gurmada, goosan baan ahaye 


Maansadu waxay waqti ku filan siinaysaa dhamaan inta dhaqanguurtay si ay 
cabashadooda u sheegtaan,waxaanay maansadu  si qurux badan oo farshaxanimo
 dheeraad ahi ku dheehan tahay inoola wadaageysaa  dhibta jirta iyo sida aynu
 Ilma Aadan hagardaamo wadayaal  u nahay.Waxaa maansadu  ku soo afjarmaysaa 
 duco  dhibanayaashu  Illahay baryayaaan in dhibta iyo hantaaqadan lala dul
 joogo uu  Illaahay ka badbaadiyo.Waxaanay tidhi maansadu:

Allahayow gacmaha hoorsannee,barako aan guurin 
Noo geli daruuraha giblanee, guudka naga maydha 
Gu’ onkoday xareed galacle iyo, rays gabbala yeesha 
Oon gufaaco xoogliyo lahayn, gaydh wax naga laysa 
Guullow Allahayow na sii, gacani waa taaye 
Guntimaha isdhaafiyo Allow, garawgu noo beermo 
Gasiinkana Allow nooga yeel, midhaha gaaxdooda 
Oo maalka naga gudhan Allow, godol ku soo jooji,  
              Aamiin  Aamiin Aamiin Aamiin 


Canab Guuleed Maxamed ayaa ka mid ah goobjoogayasha Bandhiga Suugaanta iyo 
Buugaagta ee xaggaa kasta lagu qabto magaalo madaxda Hargeysa ee cariga 
Somaliland. Canab Guuleed ayaa hadyad ahaan  gu’gan 2011dii  u geysay maanso
 ay ku boqrayso adeegsiga qalinka iyo qoraaleyda. Waxay Canab Guuleed 
maansadaa u bixisay “Baal Dahab”. Waxay maansadu ku bilaabmeysaa  Magaca
 Illaahay iyo xuska madasha loo boholyoobey,waxaanay tidhi:

Bilawgiiba furaheenna waa, lagu badbaadshaaye 
Baal kama maraynoo belaa, lagu xijaabaaye
Bismillaahi barakada Allaa, barada noo taalle
Isusoo boqoollaye dadow, barashadii waarta

Baxnaanada waxaan dhawri jirey, haatan beegsadaye
Barbaartii dalkeennoo sidaa, gole u soo buuxshay
Baahidana waxay tabanayeen, beledka loo keenay
Bandhig, buuggan loo baratan yahay, baaq isugu yeedhay
Waa wax lagu badhaadhoo qalbigu, nagu bogsoodaaye

Abwaanad Canab Guuleed  waxay degan tahay magaalada Hargeysa  ee dalka 
Soomaliland, waxaanay u dhaxdey  qoraaga  Xaaji Cabdalla Xaaji Cusmaan 
Ceelleeye. Xaaji Cabdalla waa qoraga buuga “xeer Ciise.Waxaa kaloo Xaaji 
Cabdalla uu qoray qoraalo badan oo dhinaca suugaanta,dhaqanka,taariikh 
nololeedyadii abwaano dhawr ah,iwm. Waxaan ku soo afjareynaa qoraalkan
 aanu ku soo bandhignay maansooyinkii iyo sooyaalkii abwaanad Canab 
Guuleed Maxamed waanadii  ay reerkeeda iyo reer kastoo 
dhisan ay ku waanisay:

Isma-weydo aan                                   

Weligood isnicin                                   

Waaxidkana cuskada                      

Maba wiiqantee                            



Tixraac:

-Qolka Kaydka ee Mareegta Farshaxan

-Mareegta Doollo.

-Buugga Sirta Guurka  (Xasan Cabdi Madar)

-Wareysi  Canab Guuleed Maxamed 
     Wareysi qaade: Xaaji Cabdalla Xaaji  Cusmaan



Qalinkii iyo Tifatirkii :
  Fu’aad Sheekh Abuubaker 
  Bahda Mareegaha Farshaxan
               www.farshaxan.com  iyo   www.farshaxan.org
Qaybta Nolosha   Dib U laabo 
    

  GABAYADII  CANAB  GUULEED MAXAMAD1

Gabaygan magaciisa la yidhaa Qaybta nolosha waxa tirisay 
Canab Guuleed Maxamad sannadkii 1988kii.

Adduun waa qisiyo yaab, quusayoon gudhine
Marna waa qaflado iyo naxdino, qaawan abidkoode
Qorraxdii dhacdiyo waagu, way kala qalloocdaane
Qosolka iyo farxadeheedu wa, qaaban soconayne
Marna waa qabow iyo nimcado, laysku qoofalaye
Qof waliba wixii loo qoruu, qayb u helayaaye

Qasdikiyo ujeeddada haddaan, qodobka sii taabto
Arrintii la qaataba haddii, leysla qaban waayo
Qardoofiyo haddaan laga tireyn, camal qayaanoo dhan
Oon qodaxda laga goyn illay, way qallibantaaye
Qiyaastii qorshaha aadmiga, taas la qaabab ahe

Qiimo ma laha barashadu haddaan, lays qaddarinayne
Qalbigaan la dhawreyni dhaqsuu, qanac u gaadhaaye
Qayrkaa haddaan kuu jeclaa, waan ku qoonsadaye
Ka qawedeyna qoyskaan lahaa, aysla qabataane
Qormadaan yagleelaayey oo, qiimo gelinaayey
Qaban qaabadii aan watiyo, qaradkii beenoowye

Inkastoo sed aan qaayibiyo, qarash la ii sheego
Ama quruxda aad leedihiyo, qalin la faalleeyo
Qalbigaygu wuu jabay sidii, shay quraarada e

Qosolkiyo sasabadaad waddaa, ka qoto dheer xaale
Qof liita illayn lagu hodaa, qaladkan ii dhaafe
Haddaad qaafil ii haystana, dhowr qarnaan jiraye
Sharaftaydii anigoo qabaan, qooni igu oollin
Oo aan qal qaalina u socon, qubinna diintayda
Naftoon  qisaasaa waa midaan, meesha qabanayne

Quudhsigu ma fiicnee runtaan, kuu qayayxayaaye
Qawlkaan ku leeyahay ma aha, been an kuu qoriye
Qiyaas iiga maqal oo dhegaha, qun ugu sii deyso
              
Sheekada markaan qaadanniyo, quruxdi haasaawe
In qallooca laga dhawro buu, qodobku taagnaaye
Cilladdii la qariyaa dib bay, kuugu qaraxdaaye
Qunyar socodka waa taan ahaa, een ku qaabbilaye
Qiyaaniyo adaa been watoo, qubay wanaaggiiye
Ma qayiro Ilaahay illayn, qoonkii daacadeh

Qofkii qool sameeyaa mar buu, qalam yidhaahdaaye
Dabinkii aad igu qaban lahayd, qoolki kugu roorye
Adaa qoday dalluuntee ayey, kula qadhaadhaane
Waxa qalanjo Soomaaliyeed, inayow qayrkaaya
Adigaan ku qoondaystay, waa qisiyo yaabe
Qufulkaan naftaydii ku xidhay, waa qaraar go’ane
Iga quuso adiguna ninyohow, qiil kalaad sugiye
     
Qayliyo sawaxan iyo ma karo, ciil qarracankiiye
Qoomamadaan hadhow qiran laa, qaladka aan geystey
Ka qad baa runtii igala roon, ina rag qaarkiise
 Qiyaas kooban tira go’an haddaan, toban ka soo qaato
 Sagaalbuu qalbigu diidey oon qaaddacoo jaraye
An qiyaaso kuwaan quudhsadee, qaadan kari waayey
                   
1. Qaaddirkeen wixii uu xarrimay kuwaa, quud la geya moodey
   Qamradiyo alkoolada kuwaa, sii qudh-qudhinaaya
   Qaad iyo hadduu buuri cuno, amase qiiq nuugo
   Qalbigii inuu qoomanyahay waa, mid loo qiraye
   Qudhun iyo illayn lagama karo, qoon xun daba roore
   Gabdho aan qaaddi loo geynin buu, qolal la seexdaaye
   Quwaalow Ilaahow midkaas, nolol ha noo qaybin
 
2. Garmaqaate keligii qummanoon, garanin qaynuunka
   Qallafsane midaan nolosha qirin, qiimo waxay leeday
   Oo qallooca oon lala heshiin, damacu waa qaybe
   Oo aan qaddarintana aqoon, qawlna kugu deeqin
   Oo haddana qabweyn iyo kas xumo, kibir is qaad qaada
   Qoys ina gumeed buu ka yimi oon, qorsho lahayne
   Quwaalow Allahayow midkaa, nolol ha noo qaybin
 
3. Qalbigii aan daacadi ku jirin, qoon jinnaa gala e
   Qiyaaniyo midkii been yaqaan ama, qudh soo gooyey
   Qabri inuu gelaayiyo marnaba, dhimasho qoondaysan
   Qaaddirkii abuuriyo midkaan, qirin rasuulkeenna
   Oon qawl Ilaahna baran diinta waa, lagu qaboobaaye
   Oo quruxdii dhaqankeena iyo, qodobadii tuuray
   Quwaalow Ilahow midkaa, nolol ha noo qaybin
 
4. Qaab miskiin midkii lagu xantee, qabowe sii liita
   Qorigiisa uun baa rag kale, dhayal u qaataaye
   Qarandida sideeduu ka yahay, dood rag qaybsado e
   In kastood qotomisoo rabtana, qayrkii inuu gaadho
   Ama aad xil qarisood ammaan, qiimo ku hagoogto
   Meel uun baa qalloocdoo illayn, waad ka qanacdaaye
   Quwaalow Alahayow midkaa, nolol ha noo qaybin
 
5. Qardoofiyo midkii kugu qabsada, qofof ku soo booqday
   Quudkii aad siisiyo hadduu, qadada faalleeyo
   Qudaad iyo hadduu kugula koco, qaabka saqajaanka
   Adoo qiimaluu kugu yidhaa, qoyska yaa yimide
   Adoo dakharro sii qabey hadduu, qolofta kaa qaado
   Qol-qollada markuu raad ka dayo, waad qumbacataaye
   Quwaalow Allahayow midkaas, nolol ha noo qaybin
 
6. Qiyaas buu dadkuba leeyihiyo, qaab u gooniyahe
   Qof waliba siduu kugu yahaa, loo qaddariyaaye
   Mid qafiifa oo lagu metelo, qodobka ruux waalan
   Qasnad iyo midaan lagu ogeyn, qoob wax lagu kaydsho
   Oo hadallo aan kala qorayn, qubaya oo daadsha
   Qarda jeexa sheekada mar, buu qalad rumeeyaaye
   Quwaalow Allahayow midkaas, nolol ha noo qaybin
 
7. Qalbigaa tijaar laga noqdaa, qarashka maahaane
   Quudkiyo midkaan hoo aqoon, ee lagu qadoodaayo
   Midda uu qabiyo uma damqado, qoonka uu dhalaye
   Ehelkiyo qaraabadu hadday maruun, qof soo mooddo
   Qarshi maba hayuu dhaar qayaxan, qac uga siiyaaye
   Iqarshuu dabeed kugu yidhaa, qoon siduu dhacaye
   Quwaalow Allahayow midkaas, nolol ha noo qaybin
 
8. Ishu waxay u qabataba midkii, keligii qoondaysta
   Een quud xalaaliyo kala jeclayn, qurubka xaaraana
   Ma qasoobo oo kama cabsado, qool inuu galo e
   Qadaa-dhigyaa iyo badheedh, qayd ku shubayaaba
   Qani kuma noqdoo maalin dhow, way ka qubataaye
   Qaan iyo intaan cuni lahaa, waxaan ku qaaxoobo
   Quwaalow Allahayow midkaas, nolol ha noo qaybin
 
9. Qacda hore arooskii lagalo, quruxi weeyaane
   Qaar dambeed hadduu kaaga, dhoco qiimo laga waaye
   Qalbigaad ka raaxaysataa, nolosha qaarkeede
   Qarjajaas sedkiisii qaboo qoysas, badan yeeshay
   Qufac buu illayn kugu dilaa, quuro  iyo taahe
   Qotodiisa lama gaadhi karo, oo qorshow go’ane
   Quwaalow Allahayow midkaas, nolol ha noo qaybin
 
10. Allahayow adaa qaaddiroo, qaybshay dunidaase
   Adigaa quruumaha ku nool, quudshey keligaaye
   Qalbiyada adaa daalacdoon, qodob ku seegayne
   Geesi qiimo weyn lagu ogyoo, qayrkiba u haysta
   Soddonkii quraankiina ay, qabatay laabtiisu
   Oon qallayn salaadana siduu, Caadil ugu qeexay
   Qaxar iyo dhibaatiyo midaan, qaladba ii geysan
   Qarki aad ka eegtaba midaan, meela laga qoonsan
   Kaasuu qalbigu doortay oon, qaadan kari laaye
   Qaaddirow Allaahow isii ways, qaddarin layne

Muuqaalka Barashada    Dib U laabo

    

Maansadan waxay Canab tirisay 1993. Maansadan soo socota waxay
 tilmaaman buuxda ka bixinaysaa isbarashada dhabta ahi inay
 tahay marka hoy amma guri loo wada hoydo ee la wada deggan yahay.

 

Maansada rag baa tirin jiroo, magacu saarraaye

Dumarkuna manuuc kama ahayn, midhihi toosnaaye

Sayidkii mataantiisi baan, cidina moogayne

Bal aan mariyo midhahaygu waa, lagama maarmaane


Maggawdaye hashaan maalayaa, waa mid ii dihine

Maantaan bilaaboo markuhu waa, mudh xoor badane

Manfac waxay ka dheeftaba bulshada, waa mulki u yaalle

Muuqaalka barashada haddaan, maanka ka asteeyo


Maryuhuu dadkani wada sitaa, midabka guudkaase

Muuq lagu gartiyo show malaha, muunad gooni ahe

Mid waliba wuxuu yahay runtii, mawlahaa garane

Jeerood minan ku kulantaan dadow, barasho waa mooge


Mufti Sheekha waayeel macaan, maati la xaq dhawro

Iyagu waa mageydada birtee, meel an ku ogaado

Geesi magac leh doqon soo mir kacay, meela dhexe qaar ah

Barbaar muuq leh muhashada qalbiga, midhaha guud saaran

Haasaawe macaaniyo waxa, xadhig la miiqaayo

Marwo qiimaliyo gabadh-la-mood, meel isugu dhuuntay

Maaley qadhaadh iyo suniyo, malabka ceegaaga
 
Midhahaad cuntaa baa dhadhamo, lagu maleeyaaye

Maryuhuu dadkani wada sitaa, midabka guudkaase
 
Muuq lagu gartiyo show malaha, muunad gooni ahe

Mid waliba wuxuu yahay runtii, Mawlahaa garane

Jeerrood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa mooge


Mabda’yga gaarka ah haddaan, miimka ka caddeeyo

Hubsiimadu mudday leedahoo, loo miyiriyaaye
    

Madh-fudayd malkuu kaa ridaa, aan macna lahayne

Maalintaan ku soo doontay baan, magane hiifaaye

Dusha sare mullaax baad ahayd, mudan haweenaade

Imikaanse maad iyo u dhacay, mahadha joogta ahe

Jeerood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa mooge 


Muddo dheer ayaan waxan ahayn, laba mataanoode

Inkastoon milgaha toosan iyo, marinka kuu sheego 
 
Amma aan mastuur iyo asluub, hadal macaaneeyo
 
Maahmaah dhaxal gala ah haddaan, maandhey kuu tebiyey

Adiguna waxaad maaggantaa, kuu muraayad ahe
  
Illayn macangag ruuxii ah baan, maara loo heline

Miyuu hadal ku marayaa cidlaad, muran la joogtaaye

Jeerood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa mooge


Martiqaadka gobannimo markaan, maandhey kuu fidiyey

Een meeshii aan seexan jiray, kugu muquuneeyey

Sidaad hooyaday Maydhan tahay, marada kuu iibshay

Manfac waxaad cunaysiyo daryeel, kugu masruufaayey 

Macnihiyo ujeeddadu maaha, magac ku raadceeye

Allayleha waxaan moodi jirey, maandhey soo gudhe e

Maskaxdii aqoon laa illayn, aragta meeldheere

Maan-gaab qalloocani waa midaan, maara loo heline 

Jeerood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa moog
 

Maar baa lagaa taagan yahay, maalin iyo layle

Muslinkiyo hablii wada martoo, waana loo marage

Meesheed ka keentay dacwada, igula meeraane

Anna mudacyo aad igu dishaad, maandhey tumataaye

Maahmaah gabawdaa ahayd, marin xaqiiqeede

Maaskiisa ruuxaad toshaa, mara cad kuu gooye

Magac xumada ii muuqataan, murug la jiifaaye

Haddii aan masawnoo xumaan, laysu miisaamo
 
Maqal iyo hadduu arag lumoo,laysu muruq sheegto

Midkeen bay maddiiluhu ku dhici, miiska saaraniye

Masiibadu intay kaa fogtaa, la iska moosaaye

Aniguna haddaan miinsadoo, aan masalo raaco

Mu’min iyo ninkii samir lahaa, baa macaash badane

Samaan baan miciinsaday Allaha, Maaligaa jira e

Jeerood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa mooge


Mid kalaa jirtoo aanan weli, mindhaa illaaweyne 

Isla weyn ayaad erey mutuxan, igula meertaaye

Mushaax iyo haddaan dano la’aan, meel iskaga tuuray

Maxay tidhi haddaan la odhan, maado laga reebye

Mudanow afkaygii haddaan, maanta ka adkaaday

Miyaa la i mudmudi waanigii, meeriskaa xidhaye

Maal baa la kala qaadi jirey, maadh ad leedahaye

Mabda’adag haddaan leeyihiyo, marinno ii gaara

Waa deeq Macbuudkuun baxshoo, lagu masuugeyne

Maxaa adi muddici kaaga dhigay, madaxa ii buuxa

Jeerood minan ku kulantaan dadaw, barasho waa mooge
Wax Garad   Dib U laabo 

    
Maansadan soo socota ee magaceedu yahay Wax Garad waxa 
 tirisay  Canab Guuleed Maxamad sannadkii 2002dii

Mid wanaagsanoo   

Waalid iyo walaal 

Abti waa wadnee 

Wacanow adeer 

Wehel toosanoo 

Wahsan ii noqdoo 

Weedhaan idhaa 

Waydayninoo 

Alla waaniyaan

Weynaha Ilaah 

Waydiistayoo

Weli waan sugaa 



Haddaad noqon waxgarad 

Waayaha adduun 

Aan ka weheshadoo 

Weligey dhibiyo 

Wiirsiga dadkiyo 

Wadeeco iga jira 

Anna waajibka 

Sidaan kuula wadi 

Waakanee bal hoo 



Inaad waayirkii 

Nalka ii wadiyo 

Waaxyaha jidhkiyo 

Wiilkii ishiyo 

Wadnahayga tahaan 

Ku war qaadan laa 



Haddaad wiiqantoo

Welwel iyo dhibiyo

Waabey kalgacal 

Kugu weecatoo 

Waantoobi karin 

Inaan wada jirnoo 

Waqal hooray iyo 

Webiyada cishqiga

Ka waraabsannaa 



Waxse aanan hubin 

Waddadaan hayaa 

Wahdi inay tihiyo 

Inay weecsan tahay 

Wax kaloonan hubin

Inay waadax tahay 

Arrintaad waddiyo 

Waxa kuu qarsoon 

Wax kaloonan hubin 

Wayd inaad tihiyo

Inaad waafi noqon 

Wax kaloonan hubin 

Wacadkaan gallaa  

Waa culusyahee 

Sidaad iila wadi 



Waxaan talo ku dayn   

Waagaan hubsado           

Kaan weedhayee            

Wakhti iiga lumay           

Wiilyahow inuu              

Warsan adiga yahay          

Adigana war maqan           

Walaac kaaga jirin                       

Waxaan anigu ahay                       



Haddii Waaxidkiyo                                  

Weynuhu yidhaa                                

Nasiibkiyo wakhtiga                       

Waa loo wan qali                                 

Isma-weydo aan                                   

Weligood isnicin                                   

Waaxidkana cuskada                      

Maba wiiqantee                            

Intoon wada jirroon                    

Wadnayaal isjecel                   

Isku waafaqnaan                              

Weel qudha kalgacal                       

Ku wadaagi layn                  

Wakhtigii kastaba                     

Weedho faraxleh baan               

Kugu waanin laa                               

Waagii baryana                

Werdi iyo ducaan             

Ku waraabin laa                     

Wakhtigaad baxdana          

Weedh faraxleh baan                    

Kugu sii waddici                              

Wakhtigaad timaad                      

Weji farax leh baan                 

Kugu weheshan laa                     

Wed haddii lahuro                     

Wax kastood rabtiyo                 

Waayaha iyo dantana              

Wahsi hayga sugin                          

Risiq waasiciyo                              

Warasa khayr lahoo                 

Wiilal iyo gabdhaba                       

Wada saalixana                           

Weynaha Allaan                            

Weydiisan layn                              



Waxsaan diiddanoo                      

Warmo igaga daran                

Inta uu wadaad                               

War I raaciyoo                            

Wiil la igu daro                            

Wadeeciyo cidlada                   

Wehel li’fadhiyo
Dhaqan Goob   Dib U laabo 
    



Gabaygan Dhaqan-goob waxa tirisay Canab Guuleed Maxamad
 oo loo yaqaan Ina Guuleed-Wanweyn. Bishii May ee sannadkii 
2008dii ayey Canab Guuleed u socdaashay tuulada la yidhaa 
Ismaaciil Diiriye oo ka tirsan gobolka Oodweyne,dhulkaas oo
ah deegaankii ay Canab ku dhalatay kuna barbaartay.Canab 
intii ay socdaalka ku jirtay waxay indhaheeda ku aragtay 
dhaqan guur ku dhacay dadka, duunyada,deegaanka iyo qalabkii 
reer guuraga Soomaalidu adeegsan jireen.


Ga’da gabay haddaan gacalkayow, guudka ka higgaadsho 
Gilgishaye haddaan soo gambiyo, waxaan la guuxaayo 
Gobo’ runa haddaan sheego oon, gole ka faalleeyo 
Garawshiiyo maan heli tolow, garasho waa yaabe 
Anoo galab carraabaaya oo, beesha yara gaadhay 
Gadaashaa dambaa layga yidhi, gacalo soo jooge 

Goortii aan dayey dhaqankii baa, gacanta ii haadshay 
Iguhaadiyoo wuxuu i yidhi, ereyo gaagaaban 
Goobteed ku hoyataan ku idhi, waan guntanayaaye 

Wuxu yidhi go’doon baan ku jirey, goor iyo ayaane 
Wuxu yidhi warmaa laygu ganay, aanan geyahayne 
Wuxu yidhi anoo geydh qabaan, meel galluubnahaye 
Wuxu yidhi dadaw ii gurmada, goosan baan ahaye 

Geesiga u sheeg buu i yidhi, garasha dheeraaye 
Gaadhsii haweenkuu i yidhi, gaari dumaroo dhan 
Waana gocasho aan sii qaboo, igu gedaannayde 
Gabbalkii markuu dhacay miyaa, gama’la ii diiday 
Marku waagu galac yidhi miyaan, sahanka googooyey 
Geestaan jalleecaba miyaan, xaalki garanwaayey 
Hadba midab guhaadlayn miyaan, wada galiilyooday 
Gacantayda dhabankii miyaan, guudka ku illoobay 
Hayin gibisha loo jiidayoo, gaban yar loo dhiibay 
Gucle orod waxaan daba socdaa, geeddi sii rarane 
Dhaqan laga gudbaan goobayaa, meesha uu galaye 
Godka loo qodaan waayo dheer, laga gayoonayne 
I gargaar Allahayow adaa, gacan leh oo weyne 

Gudbay oo dabeed baylahdii, galay dedaalkeeda 
Fardaa gaasabixin loo cuskaday, layligana geele 
Guluf iyo colaad baa fardaha ugu, gadhqaad dheere 
Gabbaan looma dhiibee nin raga, gacanta loo saarye 
Geyi dheer ayaa lagu tagaa, orod ku gaadhaaye 
Gurmadkiyo garmaamada markuu, fadalka goynaayo 
Ee uu geesi guudkiisa koray, ganafka soo haabto 
Ee qurux u gaariyo xariir, guudka laga saaro 
Galbiskiyo damaashadka iyo, gabadh la soo doonay 
Iyana waa gob iyo caadadeed,gola ka heenseeye 
Arrintaa ninkii garanayaan, gacal wadaagnaaye 
Gaadiidku wuxuu nagu ahaa, guunyo qaali ahe 
Gammaankii fardood uu ka tegey,gobolladeenniiye 

Gudbay oo haddana baylah kale, layga gacan haadi 
Raggii doob-garfaankiyo lahaa, geeljiraha naaxay 
Raggii geeshageeshayn jiree, timaha gaydhaystay 
Guurdoonka nimankii ahaa, gacalku xiiseeyo 
Geesiga raggii loo yiqiin, gacanta loo taago 
Hubka geela loo qaato iyo, gumuca maadhiinka 
Markay garabka saaraan raggii, gelayey taariikhda 
Waran-gacan raggii qaadan jirey, ammase gaashaanka 
Raggii laba go’iyo garan lahaa, guudka ka iftiima 
Waa dhaqan gaddoomo ka tage, gobolladeenniye 

Gadaal dhalad dambaa soo bixiyo, guuto weerarehe 
Gulufkay ku qaadeen dhirtii, gawda laga saaray 
Waa gelengel kaymii ahaa, gees walba u raace 
Galoolkiyo maraageenni baa, sii gabaabsi ahe 
Ragga geela seeteeyey iyo, ramadka goohaaya 
Iyaguna garaabada qallalan, gega ku ruugaaya 
Habeenkiina guuraha ku taga, guriga reerkooda 
Waa gurintir nagu soo baxoo, godobi noo taalle 

Gudbay oo haddana baylah kale, layga gacan haadi 
Guudiyo hablii loo yiqiin, Gaasiriyo Dhuuxo 
Hablihii garaskiyo lahaa, summad kaloo gaara 
Hablii timaha gadafeyn jiree, joogey gurigooda 
Hablii geela laga bixin jiriyo, gaadow faraskeenna 
Hablii garangar beeshoo u taal, wada gargaaraayey 
Ee qabyada ku geeraari jirey, gebagabaynteeda 
Iyaguna gaddoomoo ka tage,gobolladeenniiye 
Gurboodkii ka soo hadhayna nece, guri-dhiggoodiiye 
Magaalada markay soo galeen, xaalkii garanwaaye 
Bac guduudan bay guri hortii, gega ka waabteene 
Garaabiyo waxay iibiyaan, geed-xun iyo shaahe 

Geyaankoodi baa gabay hadday, gebi dhacleeyeene 
Haddaydaan ka gadanaynin may, gegeda joogeene 
Goobtaana idinkaa na dhigay, garanna maysaane 

Gudbay oo haddan baylah kale,layga gacan haadi 
Ubbadii Gedaan-dheer, qumbiyo, goobti subaggeenna 
Guda weyne kolaygii dhacdada,guri dhan qaadaayey 
Xeedho gobi ku kulantoo gardhiyo, giringir loo yeelay 
Iyo gocayo haanoo gadhoodh, subag ka soo goysa 
Gurgur saabsanoy gaari dumar, gacanta soo saartay 
Oo wada gingimanooy dhammaan, gadaw sibbaaqaysay 
Marke gaar leh gorfkoo la culay, geela lagu maalo 
Masaf garawga lagu haadiyoo, wada garaaraysan 
Garka iyo dhegaatiga dhanrare, surradda loo giijo 
Iyo waxaan garaad koobinoo, guriga hoos yaalla 
Gawdiidka dhigaha iyo lool, quruxda loo gaafay 
Iyo udub gengaanka u hayoo, guriga xooggiis ah 
Gudbanow aloolkiyo kebdaha, baraley goobaysan 
Harrar gobolba cayn yahay xariir, magaca googoosa 
Gabdhihii samayn jirey ka tage, gobolladeenniiye 

Gob waxaan ku nahay dawlad, aan gaar u leenahaye 
Gob waxaan ku nahay geedka iyo, gacal ku-soryeyne 
Gob waxaan ku nahay gaadhka iyo, gogosha hoos taalle 
Gob waxaan ku nahay gooddigiyo, talo la guulaaye 
Gob waxaan ku nahay gacanta oon, tacab ku gaadhnaaye 
Gob waxaan ku nahay guunyadiyo, badaha guuxaaya 

Gudbay oo haddana baylah kale, layga gacan haadi 
Garka iyo wadnaha ruux la jaray, waa galbanayaaye 
Galawga iyo fiintaa ka ciya, roobka soo guda e 
Xidhadhkii gasiinkiyo ahaa, gaadhka iyo hooska 

Quruxdeenna gaarka ah haddii, ganacsi loo qaado 
Nin garaabo siistiyo haddaan, gudinta loo diidin 
Innagoo gumawna iyo caydh, gororku weeyaane 
Nimanyahaw ammuuraha gedmada, ee la garan waayo 
Naf go’daanu celinine nin ragihi, waa gorfayn jiraye 
Guntadoo ka kaca yeynu noqon, gegi habaas weyne 

Gudbay oo haddana baylah kale, layga gacan haadi 
Cirka gudhay gu’gaa baaqday waa, galabsigeenniiye
Gellin socod dadyaw looma jiro, guusha Eebbahaye
Innagoo gardiid noqonno oon, garannin mooyaane
Galladaha Ilaahay ka dhaw, gibidh isheena ahe
Haddii aad gacmaha hoos dhigtaan, waa godlanayaaye
Geyigeennu wuxu noqon lahaa, godan barwaaqaade
Guntada oo ka kaca yeynu noqon, gegi habaas weyne

Goobtuu ku hoorana ma qoyo, geedku Genayow e 
Daadkaa galgalad nooga tagoon, xididka gaadhayne 
Gebiyada biyaha goostay ee, naga gaddoomaaya 
Gacammada haddii loo xidhoo, gudubka loo leexsho 
Gubasho iyo oonka ina helay, waan ka gami’layne 
Geyigeennu wuxu noqon lahaa, godan barwaaqaade 
Guntada oo ka kaca yeynu noqon, gegi habaas weyne 

Gudbay oo haddana baylah kale, layga gacan haadi 
Ahminkaa gurguuranaya iyo, gorodda noo joogta 
Gammaanka iyo geesley dhammaan, guunyada aan hayno 
Goodirkiyo ugaadheena iyo, gorayadii heeryo 
Guyaal joogi maayaan haddaan, geedka loo tudhine 
Guntada oo ka kaca yeynu noqon, gegi habaas weyne 



Allahayow gacmaha hoorsannee, barako aan guurin 
Noo geli raggeenniyo kuwaan, haatan garan weynay 
Allahayow gacmaha hoorsannee, barako aan guurin 
Noo geli haweenkiyo gabdhaha, guudka fidhanaaya 
Allahayow gacmaha hoorsannee, barako aan guurin 
Noo geli gurboodkiyo dhallaan, guriga noo jooga 
Allahayow gacmaha hoorsannee,barako aan guurin 
Noo geli daruuraha giblanee, guudka naga maydha 
Gu’ onkoday xareed galacle iyo, rays gabbala yeesha 
Oon gufaaco xoogliyo lahayn, gaydh wax naga laysa 
Guullow Allahayow na sii, gacani waa taaye 
Guntimaha isdhaafiyo Allow, garawgu noo beermo 
Gasiinkana Allow nooga yeel, midhaha gaaxdooda 
Oo maalka naga gudhan Allow, godol ku soo jooji,  
               Aamiin
Baal Dahab   Dib U laabo 

    

Gabaygan la yidhaa Baal dahab waxa tirisay Canab Guuleed
 sannadkan 2011ka waxayna kaga qayb gashay oo ay ku soo 
bandhigtay carwadii buugaagta ee sannadkan Hargeysa lagu 
qabtay.Canab waa badhiggii saddexaad ee ay Hargeysa kaga qayb gasho. 


Bilawgiiba furaheenna waa, lagu badbaadshaaye 
Baal kama maraynoo belaa, lagu xijaabaaye
Bismillaahi barakada Allaa, barada noo taalle
Isusoo boqoollaye dadow, barashadii waarta

Baxnaanada waxaan dhawri jirey, haatan beegsadaye
Barbaartii dalkeennoo sidaa, gole u soo buuxshay
Baahidana waxay tabanayeen, beledka loo keenay
Bandhig, buuggan loo baratan yahay, baaq isugu yeedhay
Waa wax lagu badhaadhoo qalbigu, nagu bogsoodaaye

Bogga kale haddaan dayo sidii, aan u kala baahnay
Bayhoofkii nagu dhacay markaan, bara kacnee guurnay
Kolkuu bahal u soo dhacay dadkii, badaha sii jiidhay
Bari iyo galbeediyo intii, baallaha u yaacday
Beertay dhashee beelo kale, baylah kala raacday
Berritaa waxay nagu af garan, baaqa geeddiga e
Baal dahaba buu noogu yaal, buug ninkii qoraye
Beertaan dhallaa baa u hadhi, bohoradeenniiye
Waa baratan duniduye dadow, baadida asteeya

Nin birmada nin baaqiyo midkii, soo bidhaan urursha
Nin u booya kii beerraqiyo, nin u buseelaaya
Nin baxsada nin boobiyo ninkii, baylahda ilaasha
Nin waliba wuxuu beri qabtay, beeshu werisaaye
Buug wixii ku yaal bay bulshadu, beri u aydaaye
Beertaan dhallaa baa u hadhi, bohoradeenniiye
Waa beratan duniduye dadow, baadida asteeya

Bishaaree waxaan bixinayaa, hadiyad buura ahe
Berrigeenna nabaddiyo ilaa, baradan aan joogno
Beledkii Jabuutiyo ilaa, Kilalkan baasheenna
Bari iyo galbeediyo ilaa, badhaha Soomaali
Badanaa dadkaygow kuwaan, beerka ka ogsoonay

Ragga diinta noo baahiyee, baawarkaba haysta
Barbaar hawlkariyo baarri dumar, odayo noo baaqa
Bahda dhaqanka buug ruux qoriyo, baaxadda abwaanka
Badanaa dadkaygow kuwaan, beerka ka ogsoonay

Baallahayga kuwa jooga waan, booqan karayaaye
Dadka beled shisheeyaa ku maqan, een is baran doonno
Birta hadalka qaaddaay dhammaan, baahin ugu faafi
Billadaha dadkaan siinayaan, soo bandhigayaaye
Sed billaydh yar lagu soo ridoo, beelo lagu sooray
Kollay baahi-beel ma leh dhadhamo,barako mooyaane
Dadka qaar na wow burinayaa, waanse baqayaaye
Ba’da kuma astayn karo dadkaan, beegso leeyahaye
Bahdaydaay dulqaad ila ogow, weydin badateene
Baal dahaba buu noogu yaal, buug ninkii qoraye

Bi’i waaye Aw Jamac baa, buunka noo tumaye
Beegsiga Rashiid baa ka dhigan, biixiyaha dheere
Boorama ninjoogoo Camuud, baarka sare haysta
Been haddaan la sheegayn Sulee, waa bardaan culuse
Bar tilmaan waxaa iigu jira, Boobe ina Yuusuf
Belo-ma-arke Aw Geeddi baa, baahshay dhaqankiiye
Birlab Jaama Muusaa ka badan, boqol halyey yaahe
Baarrida Ayaan baan u bogay, baaxadday tahaye
Bilistii haween waxay ku tidhi, boqorad noo dhalatay
Baga iyo bagee ay rag badan, baro ka dheeraatay
Inay baarka sare tahay ayaa, kaga bakhaylaaya

Cabdi Guri barwaaqaa ka culus, buurti Jabal qaafe
Barbaartii Jabuutaan rag badan, beerka ku hayaaye
Beleloo iyo ina-Xaaji baan, baaq u dirayaaye
Riiraash na uu naga bukaa, Eebbe loo bariye
Rabiyow ninkaa noo bogsii, waa bud-dhige weyne




Barbaarsame ninkii qoraan wax badan, baafis u ahaaye
Billad dheemanaan siinayaa, Baashe ina-Xaaji

Dadka badan waxaan Baasha-yare, baro u dheereeyey
Hooyadii wixii ay bartiyo, beesha dhaqankeenna
Barkhad-qabe xilkii bogay intuu, baadidoon tagaye
Dhaqankeenni baaduu ka qoday, godiyo booraane
Badhaadhaha adduunyada haween, waa barta u mudane
Hableheenni bilicdiyo lahaa, arag bidhaan nuurta
Basarkiyo hablii lagu yiqiin, baarri dhaqankeeda
Baqashada hablii aan aqoon, beratan mooyaane
Bariidiyo bidhaan halacsigay, barasho joogtaaye
Hablihii ninkii beri arkaa, baafin jirey waayo
Baydida hablii nooga tegey, badaha suugaanta
Bayluuli quruxliyo baftiyo, beeg subeeciyada
Boqorkiyo dhaclaa iyo hablii, balagga loo raacshay
Sindiyaha gacmaha lagu biliyo, bidix cunnaabaysan
Jeeniqaarka beerkiyo dhexdiyo, adhaxda beegaaya
Timaha baal haldhaaga ah habli, tidic ku baandheeyey
Barkimada hablii looga dhigay, baydhsanka asluubta
Hablii haybaddoodaa baxsanee, laysku bara dhaafshay
Berrigeenna nabaddiyo ilaa, baradan aan joogno
Beledkii Jabuutiyo ilaa Kililkan baasheenna	
Bari iyo galbeediyo ilaa badhaha Soomaali
Baydida hablii nooga tegey, badaha suugaanta
Barni iyo Busaad iyo Basriyo, Baarcad ina-Xaaji
Wixii ay buraanburiyo gabay, amma ba’lay heesa
Geeraarro bilan iyo sitaad, ubad-ku-baashaalka
Botorkiyo ciyaaraha dar-bila, hawl in lagu beego
Iyo baaqi sii raacayoo, aan ka bogan waayey
Oo baylahoo kala lumuu, buug ku soo qoraye
Boholyowgi aan qabay wuxuu, baahi iga gooyey
Boogaan dareemaayey buu, baan u soo helaye
Basaasta iyo diiftii ku tiil,baarka timahayga
Burcad lagu subkuu noo heloo, waannagaa bilane


Baashow balaayada adduun,baal lagaa mariye
Beerkiyo wadnaha iyo indhuhu, kuma bukoodaane
Biixiyaha Ilaah kaaga yeel, baaxad iyo xooge
Badhbadhaadh ku noolow intaad, baaqi sii tahaye
Aakhirana bushaarada jannada, lagugu soo beegye 
                                                                                  
                                                                          
      Aamiin
Soo SOcda   Dib U laabo
Soo Socda   Dib U laabo
soo socda   Dib U laabo
Soo Socda   Dib U laabo 

    


Wuxuu yidhi:
soo socda   Dib U laabo 

    


Wuxuu yidhi:
Soo bandhige: Fu,aad Sh. (Bahda Mareegta Farshaxan)
Copyright ©2003- Mareegta Raadraac ee Farshaxan. All Rights Reserved.